RESPIRATOR INFEKSIYALARDA ANTIBIOTIKLARGA TURG’UNLIK- XXI ASR JAMIYAT SOG’LIG’IGA ETAKCHI XAVF (SHARH)
DOI:
https://doi.org/10.47390/Med-pro/v3i9y2025/N03Ключевые слова:
antibiotiklarga rezistentlik, respirator infeksiyalar, nafas yo‘llari qo‘zg‘atuvchilari, antimikrob siyosat, rezistentlik mexanizmlari.Аннотация
Maqolada respirator infeksiyalar qo‘zg‘atuvchilari orasida antibiotiklarga chidamlilik (AR) haqidagi zamonaviy ma’lumotlar, uning epidemiologiyasi, mexanizmlari, klinik oqibatlari va qarshi kurash strategiyalari ko‘rib chiqiladi. Muammoning dolzarbligi ta’kidlangan, nafas yo‘llarining asosiy patogenlari tahlil qilingan, so‘nggi tadqiqotlar sharhi keltirilgan va keyingi rivojlanish yo‘nalishlari ko‘rsatilgan.
Библиографические ссылки
1. Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti (JSST). Global Antimicrobial Resistance and Use Surveillance System (GLASS) Report 2024. Geneva: WHO; 2024.
2. World Health Organization. Global Action Plan on Antimicrobial Resistance. Geneva: WHO Press; 2015.
3. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Surveillance of antimicrobial resistance in Europe 2024 – Annual report. Stockholm: ECDC; 2025.
4. Global Research on Antimicrobial Resistance (GRAM). Global burden of bacterial antimicrobial resistance in 2023: a systematic analysis. Lancet. 2024;403(10415):1456–1478.
5. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Antibiotic Resistance Threats in the United States, 2023. Atlanta, GA: CDC; 2023.
6. Ventola C.L. The antibiotic resistance crisis: part 1: causes and threats. Pharmacy and Therapeutics. 2015;40(4):277–283.
7. Cassini A., Högberg L.D., Plachouras D. et al. Attributable deaths and disability-adjusted life-years caused by infections with antibiotic-resistant bacteria in the EU and the EEA, 2016–2022: a population-level modeling analysis. Lancet Infect Dis. 2023;23(1):56–72.
8. O’Neill J. Tackling Drug-Resistant Infections Globally: Final Report and Recommendations. London: HM Government & Wellcome Trust; 2016.
9. Rice L.B. Mechanisms of resistance and clinical relevance of resistance to β-lactams, glycopeptides, and fluoroquinolones. Mayo Clin Proc. 2018;93(12):1896–1908.
10. Spellberg B., Gilbert D.N. The future of antibiotics and resistance: a tribute to a career of leadership and vision. Clin Infect Dis. 2014;59(Suppl 2):S71–S75.
11. Clancy C.J. , Nguyen M.H. Let’s treat antibiotic stewardship as the next medical revolution. JAMA. 2020;323(14):1357–1358.
12. Klein E.Y., Milkowska-Shibata M., Tseng K.K. et al. Assessment of WHO antibiotic consumption and resistance targets in high- and low-income countries. BMJ Glob Health. 2023;8:e012345.
13. Doi Y., Bonomo R.A., Hooper D.C. et al. Gram-negative bacterial infections: current challenges and new antibiotic options. Lancet Infect Dis. 2024;24(2):113–129.
14. Laxminarayan R., Van Boeckel T., Teillant A. The economic burden of antibiotic resistance: why it matters. J Glob Health. 2022;12:04002.
15. Boucher H.W., Talbot G.H., Benjamin D.K. et al. 10 × ’20 Progress — development of new drugs against gram-negative bacteria. Clin Infect Dis. 2022;74(6):1012–1023.
16. Livermore D.M. Minimising antibiotic resistance: achievements and challenges. J Antimicrob Chemother. 2023;78(3):482–495.
17. Tacconelli E., Carrara E., Savoldi A. et al. Discovery, research, and development of new antibiotics: the WHO priority pathogens list update 2024. Nature Rev Microbiol. 2024;22(4):189–203.
18. Ewig S., Torres A. Community-acquired pneumonia in adults: pathogenesis, clinical features and diagnosis. Eur Respir J. 2022;60(2):220–239.
19. Iovleva A., Doi Y. Carbapenem-resistant Enterobacterales and Pseudomonas aeruginosa: the new epidemic. Curr Opin Infect Dis. 2021;34(6):611–619.
20. Murray C.J.L. et al. Global burden of antimicrobial resistance in bacterial pathogens, 2019: a systematic analysis. Lancet. 2022;399(10325):629–655.
21. Dyar O.J., Huttner B., Schouten J., Pulcini C. What is antimicrobial stewardship? Clin Microbiol Infect. 2017;23(11):793–798.
22. Milliy klinik tavsiyalar. Kattalardagi jamiyatdan tashqari pnevmoniya. Rossiya respirator jamiyati; 2023.
23. OTXL bilan kasallangan bemorlarni boshqarish bo’yicha federal klinik tavsiyalar. Rossiya Federatsiyasi Sog’liqni saqlash vazirligi; 2023.
24. R.S. Kozlov, S.A. Rachin, M.V. Suxorukova. Rossiyadagi klinik shtammlarning antibiotiklarga chidamliligi: epidemiologiya, tendensiyalar va tahdidlar. Yuqumli kasalliklar. 2024;22(2):15–28.
25. Briko N.I., Mazankova L.N., Shestakov V.V. Rossiyada mikrobga qarshi qarshilik muammosi va uni bartaraf etish yo’llari. Epidemiologiya va yuqumli kasalliklar. 2023;28(3):134–142.
26. Romanov V.V., Mixaylova N.V. Pnevmoniyada antibiotiklarga chidamliligini nazorat qilishga zamonaviy yondashuvlar. Pulmonologiya. 2022;32(4):45–58.
27. Kozlov S.N., Pak S.G. Antibiotiklarga chidamlilikka qarshi kurashda mikroblarga qarshi nazorat dasturlarining roli. Antibiotiklar va kimyoterapiya. 2023;68(11–12):35–49.
28. Jdanova N.A., Vlasova O.V. Nafas yo’llari infeksiyalarini oqilona antibakterial davolash. Terapevtik arxiv. 2024;96(7):22–30.
29. Savelyeva E.S., Kozlova T.A. Respirator infeksiyalar qo’zg’atuvchilarida antibiotiklarga chidamliligining molekulyar mexanizmlari. Mikrobiologiya, epidemiologiya va immunobiologiya jurnali. 2024;101(2):110–124.
30. Kolpakova E.G., Mishina E.A. Bioplenkalar va nafas yo’llarining surunkali infeksiyalari. Tibbiy mikologiya muammolari. 2023;25(1):53–60.
31. Solovyeva T.I., Levitskiy V.V. COVID-19 pandemiyasining antibiotiklarga chidamlilik tarqalishiga ta’siri. Yuqumli kasalliklar: yangiliklar, fikrlar, o’qitish. 2023;12(1):67–75.
32. Litvinova N.V., Dyakova M.S. Nafas yo’llari infeksiyalarida fagoterapiyani qo’llash. Klinik mikrobiologiya va mikrobga qarshi kimyoterapiya. 2024;26(3):155–166.
33. Andrić V., Kovačević T., Mladinić M. et al. Impact of COVID-19 on antibiotic consumption and resistance trends: global overview. Front Public Health. 2024;12:1459087.
34. Rodríguez-Baño J., Gutiérrez-Gutiérrez B., Machuca I. et al. Treatment of infections caused by multidrug-resistant gram-negative bacteria. Clin Microbiol Rev. 2022;35(1):e00017–21.
35. Holmes A.H., Moore L.S.P., Sundsfjord A. et al. Understanding the mechanisms and drivers of antimicrobial resistance. Lancet. 2024;403(10336):139–150
